معمولا در مواردی مانند مراسم خاص مثل جشن عروسی، استقبال از توریست و… اجاره خودرو امری رایج می باشد. با توجه به این نیاز موسساتی هستند که انواع خودرو را با توجه به سلیقه مشتری و با انجام مراحل اداری و و با یک قرار داد که شامل قوانین حقوقی خاص می باشد به آن ها اجاره خواهد داد . این قوانین حقوقی شامل مواد ۴۶۸ تا ۵۰۶ قانون مدنی می باشد. در ادامه این مطلب با همراه باشید تا به بررسی این قوانین و میزان تاثیر آن ها در قرارداد اجاره خودرو بپردازیم.
اهمیت ویژگی‌های خودرو در قرارداد اجاره:
از مورد اهمیت ترین موارد درباره اجاره خودرو داشتن اطلاع دقیق درباره ی ویژگی‌های خودرو مثل مدل، رنگ، پلاک و مواردی دیگر مانند نبود نقص فنی و مجوز استفاده مشتری از خودرو و اجازه تردد و ذکر آن در قرارداد می باشد در صورتی که این ویژگی ها در قرار داد نوشته نشود عملا قرار داد اعتباری نداشته و اجاره باطل است .
یکی از نکات مهم دیگر اجاره خودرو این است که ممکن است در هنگام استفاده مستاجر از خودرو صدمه ای به خودرو وارد شود و موجر ناچار باشد که برای جلوگیری از ضررات احتمالی دیگر به برطرف کردن این ایراد بپردازد در این مواقع مستاجر تا جایی که این کار خللی در استفاده او از خودرو ایجاد نکرده است اجازه ندارد تا از این کار جلوگیری کند در غیر این صورت می تواند معامله اجاره را فسخ نماید.
قوانین کلی و مدنی اجاره خودرو:
در ابتدا لازم است تا قبل از اجاره خودرو با مفهوم آن آشنا شویم بر طبق ماده 466 قانون مدنی اجاره عقدی است که به موجب آن، مستاجر، مالک منافع عین مستاجره می‌شود. اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد اجاره را عین مستاجره گویند. (به بیان ساده تر باید بگوییم، که عین مستاجره به معنی همان خوردویی است که کرایه می شود و مالک منافع عین مستاجره کسی است که به موجب پرداخت هزینه اجاره و عقد قرارداد با مالک از تمامی مزیت ها و امکانات آن مال که در اینجا خودرو است، بهره می برد و موجر کسی است که مال، یعنی خودرو را در ازای دریافت مبلغ کرایه و قرارداد به مستاجر تحویل می دهد.)
- ماده ۴۶۸: در اجاره ی اشیا (خودرو کرایه شده)، مدت اجاره باید معین شود وگرنه اجاره باطل است.
- ماده ۴۶۹: مدت اجاره (خودرو) از روزی شروع می شود که بین طرفین مقرر شده و اگر در عقد اجاره، ابتدای مدت ذکر نشده باشد از وقت عقد محسوب است. (یعنی زمان تحویل خودرو از مالک به مستاجر، از زمانی محاسبه می شود که قرارداد توسط طرفین امضا شد.)
- ماده ۴۷۰: در صحت اجاره، قدرت بر تسلیم عین مستاجره شرط است. (تنها در صورتی اجاره قابل قبول و صحیح است، که شخص موجر توانایی و صلاحیت تحویل خودرو به مستاجر را داشته باشد. یعنی یا مالک باشد و یا از مالک وکالت داشته باشد.)
- ماده ۴۷۱: برای صحت اجاره باید انتفاع از عین مستاجره با بقای اصل آن ممکن باشد. (تمامی مزیت ها و مشخصات ذکر شده در قرارداد اجاره خودرو باید با خودرویی که تحویل مستاجر می شود، منطبق باشد و سلامت آن تضمین شده باشد)
- ماده ۴۷۲: عین مستاجره باید معین باشد و اجاره عین مجهول یا مردد باطل است. (موجودیت مال مورد اجاره باید معین باشد و در قرارداد ذکر شود، مثلا در حوزه اجاره خودرو باید نام، مدل و مشخصات آن ذکر شود و تردیدی در آن نباشد، در غیر این صورت قرارداد باطل است)
- ماده ۴۷۳: لازم نیست که موجر، مالک عین مستاجره باشد ولی باید مالک منافع آن باشد.
- ماده ۴۷۴: مستاجر می تواند عین مستاجره را به دیگری اجاره دهد مگر این که در عقد اجاره خلاف آن شرط شده باشد.(شخصی که خودرو را اجاره کرده است، می تواند خودرو را به شخصی دیگر اجاره دهد، مگر اینکه در قرارداد و اجاره نامه از این کار منع شده باشد)
- ماده ۴۷۵: اجاره ی مال مشاع، جایز است لیکن تسلیم عین مستاجره موقوف است به اذن شریک). اجاره خودرویی که مالکیت مشترک دارد و چند نفر به صورتی شراکتی مالک آن هستند، مجاز است. اما باید تمامی شرکا رضایت داشته باشند)
- ماده ۴۷۶: موجر باید عین مستاجره را تسلیم مستاجر کند و در صورت امتناع، موجر اجبار می شود و در صورت تعذر اجبار، مستاجر اختیار فسخ دارد. (مالک خودرو باید اتومبیل کرایه شده توسط مستاجر را به او تحویل دهد، در صورت تحویل ندادن، اجبار می شود و اگر در آن صورت هم تحویل نداد، مستاجر حق و اختیار دارد که قرارداد را فسخ کند)
- ماده ۴۷۸: هر گاه معلوم شود عین مستاجره در حال اجاره معیوب بوده، مستاجر می تواند اجاره را فسخ کند یا به همان نحوی که بوده است اجاره را با تمام اجرت قبول کند ولی اگر موجر رفع عیب کند به نحوی که به مستاجر ضرری نرسد مستاجر حق فسخ ندارد. (در صورتی که اتومبیل کرایه شده دچار عیب و نقص بود، مستاجر حق فسخ قرارداد را دارد، اما اگر موجر نقص اتومبیل را رفع کند و مستاجر متضرر نشود، حق فسخ نخواهد داشت)
- ماده ۴۸۱: هر گاه عین مستاجره به واسطه ی عیب از قابلیت انتفاع خارج شده و نتوان رفع عیب نمود اجاره باطل می شود.
(اگر عیب اتومبیل مورد اجاره رفع نشدنی باشد، قرارداد اجاره باطل است) - ماده ۴۸۴: موجر نمی تواند در مدت اجاره، در عین مستاجره تغییری دهد که منافی مقصود مستاجر از استیجار باشد.(موجر و مالک در مدت زمانی که اتومبیل در اجاره مستاجر است، حق ندارد تغییری در آن بر خلاف مشخصات مقرر در قرارداد ایجاد کند.)
- ماده ۴۸۵: اگر در مدت اجاره، در عین مستاجره تعمیراتی لازم آید که تأخیر در آن موجب ضرر موجر باشد مستاجر نمی تواند مانع تعمیرات مزبوره گردد اگر چه در مدت تمام یا قسمتی از زمان تعمیر نتواند از عین مستاجره کلا یا بعضا استفاده نماید. در این صورت حق فسخ اجاره را خواهد داشت. (در مدت زمان اجاره اگر اتومبیل نیاز به تعمیر پیدا کند و در صورت تاخیر در تعمیرات آن، مالک متضرر شود، مساجر نمی تواند مانع شود، اما اگر نتواند از اتومبیل استفاده کند، حق فسخ قرارداد را دارد)
- ماده ۴۸۶: تعمیرات و کلیه ی مخارجی که در عین مستاجره برای امکان انتفاع از آن لازم است به عهده ی مالک است مگر آن که شرط خلاف شده یا عرف بلد بر خلاف آن جاری باشد و همچنین است آلات و ادواتی که برای امکان انتفاع از عین مستاجره لازم می باشد. (تمامی مخارج تعمیرات اتومبیل و لوازم مورد نیاز مقرر در قرارداد اجاره اتومبیل، بر عهده مالک است، مگر اینکه خلاف آن در قرارداد قید شده باشد)
- ماده ۴۸۷: هر گاه مستاجر نسبت به عین مستاجره تعدی یا تفریط نماید و موجر قادر بر منع آن نباشد موجر حق فسخ دارد. (در صورت که مستاجر به اتومبیل آسیبی برساند و در حفظ و نگهداری از آن کوتاهی کند، مالک حق فسخ قرارداد را دارد)
- ماده ۴۹۰: مستاجر باید اولاً در استعمال عین مستاجره به نحو متعارف رفتار کرده و تعدی یا تفریط نکند.(مستاجر باید در حفظ و حراست و سالم نگه داشتن اتومبیل کوشا باشد). ثانیاً عین مستاجره را برای همان مصرفی که در اجاره مقرر شده و در صورت عدم تعیین در منافع مقصوده که از اوضاع و احوال استنباط می شود استعمال نماید.(مستاجر باید اتومبیل را در همان حوزه ای که در قرارداد قید شده مورد استفاده قرار دهد در غیر این صورت مالک حق فسخ قرارداد را دارد)
- ماده ۴۹۴: عقد اجاره به محض انقضای مدت برطرف می شود و اگر پس از انقضای آن مستاجر، عین مستاجره را بدون اذن مالک مدتی در تصرف خود نگاه دارد. موجر برای مدت مزبور مستحق اجرت المثل خواهد بود اگر چه مستاجر استیفای منفعت نکرده باشد و اگر با اجازه ی مالک در تصرف نگاه دارد وقتی باید اجرت المثل بدهد که استیفای منفعت کرده باشد مگر این که مالک اجازه داده باشد که مجاناً استفاده نماید.)قرارداد کرایه اتومبیل بعد از اتمام مدت زمان مقرر منقضی است و اگر مستاجر پس از انقضای قرارداد از اتومبیل بدون اجازه مالک استفاده کند و آن را تحویل ندهد، باید هزینه مدت زمانی که اتومبیل را در تصرف خود دارد پرداخت کند، حتی اگر با اجازه مالک هم باشد باید پرداخت کند، مگر اینکه مالک اجازه استفاده رایگان را داده باشد)
- ماده ۴۹۵: اگر برای مال الاجاره، ضامنی داده شده باشد ضامن مسئول اجرت المثل مذکور در ماده ی فوق نخواهد بود.(در صورتی که مستاجر با داشتن ضامن اتومبیل را کرایه کرده باشد، ضامن مسئولیتی در قبال پرداخت هزینه اضافه را نخواهد داشت)
- ماده ۴۹۸: اگر عین مستاجره به دیگری منتقل شود اجاره به حال خود باقی است مگر این که موجر حق فسخ در صورت نقل را برای خود شرط کرده باشد.(در صورتی که مالک در قرارداد شرط کرده باشد که مستاجر حق کرایه اتومبیل به دیگری را ندارد، حق فسخ قرارداد را خواهد داشت)
- ماده ۵۰۲: اگر مستاجر در عین مستاجره بدون اذن موجر تعمیراتی نماید حق مطالبه قیمت آن را نخواهد داشت.(هنگامی که مستاجر بدون اطلاع و اجازه مالک اتومبیل، آن را تعمیر کند، حق دریافت هزینه تعمیرات از مالک را نخواهد داشت)
مسئولیت و وظایف موجر در قرارداد اجاره خودرو:
یکی از مسئولیت های موجر، تحویل به موقع خودرو بدون هیچ عیب و نقصی و کاملا قابل استفاده و با ذکر کامل ویژگی ها و مشخصات خودرو در قرارداد به مشتری است. علاوه بر این در ماده ۴۸۶ قانون مدنی ذکر شده است که مواردی مانند تعمیرات و یا تهیه وسایل و تجهیزات لازم برای استفاده از مورد اجاره، بر عهده مالک است. اما در صورتی که طرفین قرار داد صلاح دانستند که این قوانین مانند متقبل شدن هزینه بنزین، تعویض روغن موتور، شستشو و نظافت خودرو و هزینه ها بیمه در قرارداد تغییر کند می توانند آن را در قرار داد ذکر نموده و این مسئولیت ها را به مستاجر بسپارند.
مسئولیت و وظایف مستاجر در قرارداد اجاره خودرو:
با توجه به ماده ۴۹۰ قانون مدنی مستاجر وظیفه دارد دمای خودرو، وضعیت لاستیک ها را بررسی نموده و همچنین حداکثر میزان سرعت خودرو را رعایت کرده و از مواردی که خلاف عرف بوده و باعث آسیب به خودرو می شود جلوگیری نماید. اگر بخواهیم با مثالی یکی از موارد این قوانین را برای شما بازگو کنیم این است که مثلا مستاجر اجازه ندارد خودرویی را که به قصد استفاده در مراسمی مانند عروسی اجاره نموده برای استفاده های دیگر مانند مسافرت یا سفرهای برون شهری و یا حمل بار بکار گیرد. در صورتی که مستاجر قوانین را رعایت ننمود و از خودرو استفاده غیر عرف داست قانون مدنی این اجازه را به موجر می دهد که در صورت دلخواه قرارداد را فسخ نماید.
پایان قرارداد اجاره خودرو:
با توجه به قانون مدنی مشخص بودن مدت اجاره و ذکر آن در نمونه قرارداد اجاره خودرو لازم است، در غیر این صورت قرارداد اجاره باطل خواهد بود.
با توجه به این که موجر در تاریخ شروع قرارداد خودرو را به مستاجر تحویل می دهد، مستاجر هم وظیفه دارد در پایان مدت قرارداد خودرو را با رعایت کامل قوانین ذکر شده در قرارداد نزد موجر بازگرداند و در صورت عدم تحویل به موقع خودرو ملزم به پرداخت اجرت المثل و جریمه دیر کرد با توجه به میزان ذکر شده و توافق شده در قرارداد می شود.
نکته: مسئولیت هرگونه تخلف صورت گرفته به وسیله خودرو مورد اجاره، برعهده راننده آن می باشد.
بیمه اتومبیل اجاره شده:
بیمه خودرو و وسایل نقلیه، مسئولیت تامین خسارت های احتمالی ناشی از تصادفات و حوادث اتومبیل کرایه شده را عهده دار می باشد، که این خسارت ها شامل آتش سوزی، سرقت، آسیب دیدن سرنشینان و شخصی که خودرو را اجاره کرده و تمامی خسارت هایی که به او وارد شده است و تحت عنوان بیمه شخص ثالث خواهد بود که به صورت اجباری باید توسط مالک برای خودرو انجام شود.
قوانین پلیس راهور ناجا برای خودروهای متخلف:
بر طبق قوانین سایت رسمی راهور ناجا، مسئولیت هرگونه تخلف بر عهده راننده خواهد بود و بسته به مجازات تعیین شده، حتی ممکن است شخص برای همیشه یا مدتی از رانندگی محروم و یا متهم به حبس یا قصاص و … گردد. مثلا در صورتی که بدون اطلاع مالک توسط خودرو مشروبات الکلی حمل شود، مجازات این تخلف شامل راننده و شخصی که خودرو را اجاره کرده خواهد بود، و مالک می تواند پس از احراز هویت و ثابت کردن مالکیت خود، خودرو را تحویل بگیرد و مسئولیتی در قبال آن تخلف نخواهد داشت.
دیدگاهتان را بنویسید